Tłuszcze trans są uznawane jednoznacznie za niezdrowe i jest ku temu wiele powodów. Przemysłowe tłuszcze trans są wytwarzane poprzez uwodorowanie tłuszczy roślinnych, dzięki czemu zmieniają się ze stanu płynnego w ciało stałe. Generalnie tłuszcze trans, są uznawane za szkodliwe, gdyż podnoszą poziom cholesterolu (total chol.) a obniżają HDL. Oczywiście, jest masa innych negatywnych skutków spożywania tłuszczy trans, które nie są podawane do publicznej wiadomości a mogą być znaczniej groźniejsze niż zmiana stosunku HDL do Total Cholesterol. Mark Sisson napisał interesujące wyjaśnienie całej sytuacji.
Zaskoczę Was na pewno wiadomością, że wiele z paleo pokarmów naturalnie zawiera tłuszcze trans. Owe tłuszcze wchodzą w skład nabiału oraz mięsa “przeżuwaczy” traw i zbóż. Co więcej, zwierzęta karmione trawą w swoim składzie mają akurat więcej tłuszczy trans, w porównaniu do tych karmionych paszą. (1) W praktyce oznacza to, że Wasz “grass-fed” stek zawiera ok 1,7-4,9g tłuszczy trans w 100 gramach mięsa. (2)
Czy to oznacza, że powinniśmy unikać mięsa i nabiału od zwierząt wypasanych na łąkach? Nie! Są to naturalne tłuszcze trans, które nie są dla nas niebezpieczne, a nawet mogą zredukować różne inne schorzenia.
W czym tkwi szczegół?
Naturalne tłuszcze trans tworzą się podczas trawienia traw, w żołądkach zwierząt roślinożernych, takich jak krowy, owce i im podobne. Izomery te (głównie cis-9, trans-10, c18:2) powstają w żuwaczu przy udziale enzymów bakteryjnych w reakcji uwodorowania kwasów α-linolowego i linolowego. Metabolitami pośrednimi tych przemian jest kwas wakcenowy (trans-11, c18:1), kwas oktadekanowy oraz sprzężony kwas linolowy (CLA, cis-9, trans-11 c18:2). W gruczole mlekowym CLA (sprzężony kwas linolowy – Conjugated Linoleic Acids) powstaje z kwasu wakcenowego (w wyniku działania delta 9-desaturazy steroilo-CoA).
Przemysłowe tłuszcze trans są nieco inne w swojej strukturze niż te występujące w wołowinie czy maśle (różni je lokalizacja podwójnego wiązania). CLA (sprzężony kwas linolowy) występuje w dwóch konfiguracjach cis- i trans-, ale w tłuszczach przemysłowych występuje głównie wiązania trans. Te drobne różnice w strukturze powodują różne skutki w naszym ciele, czego dowodzą badania kliniczne i epidemiologiczne. (3) Tak więc przemysłowe tłuszcze trans podnoszą ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe, raka i otyłości, kiedy CLA (sprzężony kwas linolowy) oraz inne naturalne tłuszcze trans, znajdujące się w produktach pochodzenia zwierzęcego obniżają ryzyko tych chorób.
Zdrowotne korzyści CLA
Główną różnicą pomiędzy CLA a przemysłowymi tłuszczami trans jest ich wpływ na choroby sercowe oraz miażdżycę. Wiele badań klinicznych i epidemiologicznych potwierdza odwrotną korelację lub brak powiązania pomiędzy naturalnymi tłuszczami trans pochodzenia zwierzęcego a chorobami sercowo-naczyniowymi. (4)(5)
Istnieje też kilka bardzo wiarygodnych, kontrolowanych badań na temat wpływu CLA oraz VA (kawas wakcenowy) na choroby sercowe, oraz rozwój miażdżycy. Potwierdzają one tezę, że naturalne tłuszcze trans mogą obniżać ryzyko chorób serca. CLA w badaniach na zwierzętach wykazuje pozytywny wpływ na gospodarkę lipidową, przeciwdziałając tworzeniu się płytki miażdżycowej oraz otyłości. (6, 7). Mimo iż wciąż czekamy na badania wpływu CLA na ludzi, to mięso i nabiał pochodzący od zwierząt karmionych trawą, bogate w CLA i witaminę k2, są najlepszym wyborem na Waszej liście zakupowej, jeśli chcecie przeciwdziałać potencjalnemu zawałowi..
CLA wydaje się też pomagać w leceniu cukrzycy typu drugiego (nabytej) oraz radzeniu sobie z jej skutkami. U szczurów, sprzężony kwas linolowy (CLA) wykazuje wpływ na zwiększenie tolerancji insulinowej komórek mięśniowych. (8). Badacze wykazali też, że CLA może redukować insulinooporność poprzez produkcję adinoponektyny – hormonu wytwarzanego przez komórki tłuszczowe, regulującego przemianę glukozy i tłuszczy, oraz wpływającego na wrażliwość insulinową.(9) Badania epidemiologiczne dowodzą odwrotnej korelacji pomiędzy poziomem CLA w tkance tłuszczowej, a ryzykiem zachorowania na cukrzycę typu drugiego. Postawione zostały też teorie, że CLA może mieć korzystny wpływ na gospodarkę insulinową (10). Sprzężony kwas linolowy w badaniach zarówno klinicznych jak i epidemiologicznych, wykazuje działania zmniejszające ryzyko zachorowania na raka. (11) Badacze zakładają, że CLA kontroluje cykl komórkowy oraz zmniejsza stan zapalny zapobiegając tym samym przerzutom i rozrostowi guzów rakowych. (12) CLA potrafi przerywać metabolizm NNKT omega-6 do eikozanoidów, zapobiegając tym samym powstaniu stanów zapalnych, które mogą być sprawcami raka. (13, 14, 15, 16, 17)
Prawdopodobnie widzieliście CLA na opakowaniach suplementów diety. Jest to związane z obiecującymi badaniami, na temat oddziaływania tego kwasu na redukcję masy ciała u osób z otyłością. (18) Wnioski te wyciągnięte są z kilku badań, w których suplementacja CLA poprawiła kompozycję ciała, wspomagając redukcję tkanki tłuszczowej badanych osób. (19, 20, 21) Badacze są zdania, że CLA promuje rozbijanie zapasowej tkanki tłuszczowej oraz zapobiega jej wytwarzaniu. Jednakże, redukcja tkanki tłuszczowej jaka następuje jest niewielka, co prowadzi do wniosków, że suplementacja nie będzie tak skuteczna jak ją reklamują. Nie zaszkodzi jednak podniesienie spożycia CLA wraz z naturalnymi produktami żywieniowymi w celu zrzucenia zbędnych centymetrów.
Badania na sprzężonym kwasem linolowym są bardzo obiecujące, jednak będzie nam potrzeba więcej danych z kontrolowanych badań, żeby zrozumieć potencjalne pozytywne skutki płynące ze spożywania tego kwasu. Dobrą wiadomością jest fakt występowania CLA w mięsach zwierząt karmionych trawą oraz nabiale (zakładając, że tolerujecie nabiał).
Gdzie możemy znaleźć CLA?
Jak wspominaliśmy, bogatym źródłem będzie mięso i nabiał pochodzący od zwierząt karmionych trawą. Produkty te (zakładając, że zwierzęta były 100% grass-fed) będą posiadały nawet 3 razy więcej CLA od tych pochodzących od zwierząt karmionych paszą. (22) Biorąc pod uwagę, że CLA wchodzi w skład tkanki tłuszczowej, najlepszym jego źródłem będą tłuste i soczyste kawałki mięsa, szpik kostny oraz tłusty nabiał (pełne mleko, masło i tłuste sery). Ilość CLA w produktach żywnościowych możecie znaleźć na Eatwild.com
Jeśli wpadła Wam do głowy myśl o suplementacji CLA, to trochę Was ostudzimy. Można sądzić, że suplementacja ta zamiast przynieść pozytywny efekt, może wywołać niepożądane skutki, gdyż większość CLA, zawartego w suplementach wytwarzana jest z kwasu linolowego, który pochodzi z taniego oleju słonecznikowego. Niektóre badania nad suplementacją wykazały, możliwe negatywne skutki w postaci stłuszczenia wątroby, wzrostu stanów zapalnych oraz zmniejszenia wrażliwości insulinowej. Suplementacja blado wypada w porównaniu do pozytywnych skutków spożywania naturalnych produktów bogatych w CLA. Wpływ na wynik badań może mieć kształt i pochodzenie cząsteczki syntetycznego CLA.(23)
Jak to zawsze bywa, żywność naturalna wygrywa z syntetycznymi produktami. Więc, jeśli poszukujecie produktów zdrowych dla serca czy zapobiegających powstawaniu komórek rakowych, pamiętajcie o mięsie i nabiale od zwierząt karmionych trawą (nawet jeśli przyprawicie tym swojego lekarza czy dietetyka o ból głowy).
Artykuł został napisany na podstawie http://chriskresser.com/can-some-trans-fats-be-healthy
Polecamy też polską publikację na ten temat pani prof. Grażyny Cichosz http://www.ptfarm.pl/pub/File/Bromatologia/2012/2/BR%202-2012%20s.%20181-190.pdf